Followers

Tuesday, March 15, 2011

pola keselarasan vokal

Pengenalan > Bahagian Satu: Pedoman Umum Ejaan Rumi Bahasa Melayu

<" width="22" border="0" height="22">

10. Sebutan bagi Sistem Keselarasan Vokal

10.1 Sebutan bagi kata dasar dua suku kata atau lebih dengan suku kata akhir tertutup adalah menurut pola-pola sistem keselarasan huruf vokal ejaan Rumi. Ada 18 pola keselarasan bunyi vokal yang utama dalam kategori ini.


10.2 Daripada 18 pola tersebut, ada lapan pola yang berupa pola-pola yang berubah daripada sistem sebutan keselarasan vokal yang lama seperti yang berikut:

Pola
Lama > Baru

Ejaan Lama > Baru

Sebutan Lama > Baru

[a-é] > [a-i]

balek > balik

[ba.lé/] > [ba.li/]


sumbangseh > sumbangsih

[sum.bang.séh] > [sum.bang.sih]

[a-o] > [a-u]

basoh > basuh

[ba.soh] > [ba.suh]


lĕmbayong > lembayung

[lem.ba.yong] > [lem.ba.yung]

[e-é] > [e-i]

lĕbeh > lebih

[le.béh] > [le.bih]


sĕmbĕleh > sembelih

[sem.be.léh] > [sem.be.lih]

[e-o] > [e-u]

tĕlor > telur

[te.lor [> [te.lur]


tĕmĕnggong > temenggung

[te.meng.gong] > [te.meng.gung]

[i-é] > [i-i]

siseh > sisih

[si.séh] > [si.sih]


kĕrisek > kerisik

[ke.ri.s é/] > [ ke.ri.si/]

[i-o] > [i-u]

tidor > tidur

[ti.dor] > [ti.dur]


bĕliong > beliung

[be.liong] > [be.liung]

[u-é] > [u-i]

putek > putik

[pu.té/] > [pu.ti/]


gĕruseh > gerusih

[ge.ru.séh] > [ge.ru.sih]

[u-o] > [u-u]

tundok > tunduk

[tun.do/] > [tun.du/]


tĕngkujoh > tengkujuh

[teng.ku.joh] > [teng.ku.juh]

10.3 Sepuluh pola keselarasan bunyi vokal pada kata dasar yang berakhir dengan suku kata tertutup yang tidak berubah dalam ejaan lama dengan dalam ejaan sekarang adalah seperti yang berikut:

Pola Keselarasan

Ejaaan

Sebutan

[a-a]

balak

[ba.la/]


halaman

[ha.la.man]

[e-a]

semak

[se.ma/]


tembelang

[tem.be.lang]

[é-a]

semak

[sé.ma/]


belerang

[be.lé.rang]

[é-é

leher

[lé.hér]


selekeh

[se.lé.kéh]

[é-o]

telor

[té.lor]


selekoh

[se.lé.koh]

[i-a]

kilang

[ki.lang]


selinap

[se.li.nap]

[o-a]

borang

[bo.rang]


pedoman

[pe.do.man]

[o-é]

boleh

[bo.léh]


celoteh

[ce.lo.téh]

[o-o]

obor

[o.bor]


kelompok

[ke.lom.po/]

[u-a]

tumpang

[tum.pang]


ketupat

[ke.tu.pat]

<" width="22" border="0" height="22">^

© Dewan Bahasa dan Pustaka 2004.
Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian data, artikel, ilustrasi, audio, video dan isi kandungan daftar ini dalam apa juga bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, duplikasi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis daripada Ketua Pengarah, Dewan Bahasa dan Pustaka, Peti Surat 10803, 50926 Kuala Lumpur, Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium.

http://www.karyanet.com.my/knetbeta/dbp_jawi/pengenalan/2-10_sistemvokal.htm

Pengenalan > Bahagian Satu: Pedoman Umum Ejaan Rumi Bahasa Melayu

<" width="22" border="0" height="22">

7. Sistem Keselarasan Huruf Vokal

7.1 Keselarasan huruf vokal bererti keselarasan atau kesesuaian dua huruf vokal yang membentuk dua suku kata pada kata dasar, iaitu pasangan antara huruf vokal di suku kata praakhir dengan huruf vokal pada suku kata akhir tertutup. Prinsip keselarasan huruf vokal ini berlaku dengan syarat yang berikut:

i. Keselarasan di antara dua huruf vokal pada kata dasar.

ii. Kata dasar hendaklah berakhir dengan suku kata tertutup.

iii. Bagi kata yang mengandungi suku kata yang lebih daripada dua, aturan tentang sistem keselarasan huruf vokal ini dikenakan pada dua suku kata yang terakhir sahaja, iaitu suku kata praakhir dengan suku kata akhir tertutup.

7.2 Berdasarkan maklumat di perenggan 7.1 di atas, sistem keselarasan huruf vokal memberikan erti, antara lain, seperti yang di bawah.

i. Huruf vokal e taling atau o di kata ekasuku tidak berubah apabila kata tersebut diimbuhi awalan yang mengandungi huruf vokal e pepet. Contohnya:

bom: mengebom bukan mengebum
syor: mengesyorkan bukan mengesyurkan

ii. Huruf vokal e taling atau o di mana-mana suku kata terbuka tidak berubah sekiranya digunakan huruf vokal a, e pepet, i atau u di suku kata sebelumnya. Contohnya:

belerang

anggota

daerah

gelora

kaedah

kelopak

kecewa

kuno

mereka

pidato

pendekar

sekolah

selera

semboyan

temberang

semoga

iii. Huruf vokal a di suku kata akhir tidak mengubah atau mempengaruhi huruf vokal e taling atau o di suku kata sebelumnya. Contohnya:

e-a:

beta

cetak

gelenggang


meja

dewan

selempang


reka

dendang

selendang


sewa

semak

terendak

o-a:

goda

borang

berontak


kota

hormat

gelombang


ronda

johan

kerongsang


rongga

rosak

terompah

iv. Huruf vokal e taling dan o yang membentuk pasangan keselarasan e-e, e-o, o-e dan o-o tidak berubah kerana tidak dapat dipengaruhi oleh huruf vokal a, e pepet, i, atau u di suku kata sebelumnya. Contohnya:

e-e:

cerewet, kelengkeng, tempeleng

e-o:

kerekot, pelecok, selekoh

o-e:

celoreng, kerobek, temponek

o-o:

ceroboh, kelompok, pelopor

7.3 Dalam sistem ejaan Rumi sekarang, terdapat 18 pola keselarasan huruf vokal yang utama (primer) seperti yang berikut:

Pola Keselarasan

Contoh
Penggunaan


Suku Kata
Praakhir


Suku Kata
Akhir Tertutup

(1)

a

—

a

asah, balak, halaman

(2)

a

—

i

alih, balik, sumbangsih

(3)

a

—

u

asuh, datuk, lembayung

(4)

e pepet

—

a

emas, kelam, cemerlang

(5)

e pepet

—

i

lebih, betik, sembelih

(6)

e pepet

—

u

telur, tempuh, temenggung

(7)

e taling

—

a

elak, dewan, belerang

(8)

e taling

—

e taling

leceh, gelek, selekeh

(9)

e taling

—

o

esok, telor, selekoh

(10)

i

—

a

ingat, kilang, selinap

(11)

i

—

i

intip, sisih, belimbing

(12)

i

—

u

riuh, tidur, periuk

(13)

o

—

a

otak, borang, sekolah

(14)

o

—

e taling

oleh, boleh, celoteh

(15)

o

—

o

obor, borong, kelompok

(16)

u

—

a

ubat, tumpang, ketupat

(17)

u

—

i

usik, kuih, gerusih

(18)

u

—

u

untuk, tunduk, tengkujuh

7.4 Daripada 18 pola itu, ada lapan pola yang berupa pola-pola yang berubah daripada sistem ejaan Rumi lama (sebelum tahun 1972). Dasar mengenai perubahan ini menetapkan supaya digunakan huruf vokal i atau u di suku kata akhir tertutup sekiranya digunakan huruf vokal a, e pepet, i atau u di suku kata praakhir.


Ejaan Rumi Lama

Ejaan Rumi Sekarang


Pola Ejaan

Contoh

Pola Ejaan

Contoh

(1)

a - e taling

aleh

a - i

alih

(2)

a - o

batok

a - u

batuk

(3)

e pepet - e taling

lebeh

e - i

lebih

(4)

e pepet - o

tempoh

e - u

tempuh

(5)

i - e taling

pileh

i - i

pilih

(6)

i - o

tidor

i - u

tidur

(7)

u - e taling

usek

u - i

usik

(8)

u - o

untong

u - u

Untung

Catatan: Kata-kata yang mengalami perubahan tersebut biasanya mengandungi huruf konsonan akhir h, k, ng atau r.

7.5 Mengenai pola-pola keselarasan huruf vokal yang tidak berubah daripada sistem ejaan lama, dasar keselarasan huruf vokal menetapkan supaya digunakan huruf vokal e taling atau o di suku kata akhir tertutup sekiranya digunakan huruf vokal e taling atau o juga di suku kata praakhir.


Pola Ejaan

Contoh

(1)

e taling - e taling

leceh, gelek, teleng, keledek, selekeh

(2)

e taling - o

tempoh, belok, telor, selekoh, kerekot

(3)

o - e taling

oleh, boleh, ponteng, celoteh, celoreng

(4)

o - o

obor, pokok, borong, kelompok, seloroh

7.6 Di samping 18pola kelesaran huruf vokal tersebut, dalam sistem ejaan Rumi sekarang terdapat juga lapan pola kelesarasan huruf vokal seperti yang digunakan dalam ejaan lama itu (lihat perenggan 7.4), iaitu untuk mengeja kata-kata yang diserap daripada bahasa asing, khususnya daripada bahasa Inggeris dan bahasa-bahasa Eropah yang lain serta beberapa bahasa di Nusantara.Selainitu, ada sepuluh pola keselarasan huruf vokal lagi yang biasa digunakan untuk mengeja kata-kata serapan dalam bahasa Melayu. Pasangan huruf vokal yang 18 pola ini ialah pola-pola sekunder dalam sistem keselarasan huruf vokal.

Pola Ejaan

Contoh Kata daripada Bahasa di Nusantara

Contoh Kata daripada Bahasa Inggeris

(1)

a-e taling

aneh, awet, kaget, laden, pamer, raden

kabaret, jaket

(2)

a-o

barong, calon, lakon, lancong, lapor, keraton, perabot, rampok

atom, kontraktor

(3)

e pepet-e taling

gembleng

setem

(4)

e pepet-o

bendok,jempol

gabenor, interkom

(5)

i-e taling

imlek

tiket, kriket

(6)

i-o

ijon, pilon

diftong, transistor

(7)

u-e taling

tulen, ulet

subjek

(8)

u-o

bunglon, buron, lelucon

kupon, konduktor

(9)

a-e pepet

pakem

teater, plaster

(10)

etaling-i


hipotesis, objektif

(11)

e taling-u


petroleum, spektrum

(12)

e pepet-e pepet

demdem, pepet


(13)

i-e pepet

iseng

artikel, filem, dividen

(14)

o-i


fosil, hipokrit

(15)

o-u


bonus, forum

(16)

u-e pepet

lumer

skuter, snuker

(17)

e taling-e pepet


meter

(18)

o-e pepet


Oktober, broker

<" width="22" border="0" height="22" hspace="4">^

© Dewan Bahasa dan Pustaka 2004.
Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian data, artikel, ilustrasi, audio, video dan isi kandungan daftar ini dalam apa juga bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, duplikasi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis daripada Ketua Pengarah, Dewan Bahasa dan Pustaka, Peti Surat 10803, 50926 Kuala Lumpur, Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium.

http://www.karyanet.com.my/knetbeta/dbp_jawi/pengenalan/1-07_vokal.htm

Posted by at

No comments:

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)